මාතෘකාව දැක්කම නම් කාටත් හිතේවි නිකම් ටෙලි නාට්යයක හරි වේදිකා නාට්යයක හරි දෙබස් ඛණ්ඩයක්ද කියලා. අපෝ නෑ. කොහෙත්ම නෑ. මේ මට මේ ලිපිය හඳුන්වන්න හිතුන විදිය තමයි. ඒකට ලොකු හේතුවකුත් තියෙනවා. ඒ ඉතින් ජීවිත අත්දැකීමක් නම් නෙවෙයි. ලෝකෙටම සාධාරණ ඇත්තක් නිසා.
දැන් ඔයාල බලනවා ඇති මොකද්ද බොලේ මේ කියන ඇත්ත කියලා. ඔව් ලෝකෙටම සාධාරණ ඇත්තවල් බොහෝමයක් තියෙනවා. ඒවා ලෝකෙටම විතරක් නෙවෙයි මුළු විශ්වයටමත් අදාළ වෙන කවදාවත් වෙනස් නොවෙන ඇත්තවල්. කෙටියෙන්ම කියනවා නම් මේවා බුදු හාමුදුරුවන්ගේ දේශණා. කවුරුත් දන්නේ නැති නම්, දැන ගත යුතු දේවල් බොහෝමයක් දේශණා කරලා තියෙන ශාස්තෲන් වහන්සේ කෙනෙක් තමා බුදු රජාණන් වහන්සේ කියන්නේ. එවන් උතුමන්ගේ මුවින් පිට වුණු හැම වචනයක්ම ඇත්ත වගේම සර්ව සාධාරණයි. කිසිම කෙනෙක්ට ඒ වචන වල බොරුවක් හෝ සැඟවුණු අර්ථයක් හොයන්නවත්, ඒකට අභියෝග කරන්නවත් බැහැ. මොකද දන්නවද? සාරාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයක්ම උන්වහන්සේ පෙරුම් පිරූ බෝධිසත්ව භවයන්ගේදී කිසිම මොහොතක බොරුවක් කියා නොමැති වීම. එපමණ කාලයක් පුරුදු පුහුණු කරපු කටකින් ගෞථම බුද්ධ ශාසනයේදී විතරක් බොරු කීවාය කියලා කාටද කියන්න පුළුවන්?
මේ කියන්න යන්නේ ඒ වගේම ඇත්තක්. හැබැයි කාටත් පොදුයි. කෙනෙක් වරදක් කරාම හිතනවා නම් පිං කරලා ඒ වරද වහ ගන්න පුළුවන්ය කියලා ඒක කිසිසේත්ම සාධාරණ මතයක් නෙවෙයි. ඔව්... සමහර අවස්ථාවන් තියෙනවා එහෙම කරපු පව් කැපිලා යන අවස්ථාවන්. ඒත් එහෙම ලේසියෙන් ඒවා මැකිලා ගිහින් අහෝසි කර්ම වෙන්නේ නම් නෑ.
හිතන්න කෙනෙක් කූඹියෙක් මැරුවාය කියලා. ඒ කෙනා ආසාවට හරි පරීක්ෂා කරන්න හරි කියලා ඒ සතාව මැරුවත් චේතනාව මැරීම මිසක් වෙන දෙයක් නෙවෙයි නේ. ඒ වගේමයි අලියෙක් මැරුවත් එහෙම්මමයි. සිද්ධ වෙන අකුසල ප්‍රමාණය සත්වයා මරණයට පත් කරන්න දරන උත්සාහයේ තරමටත්, සතාගේ ප්‍රමාණයත්, සිතේ ඇති ද්වේශයත් අනුව වැඩි අඩු වෙනවා. මොකද අලියෙක් ආසවට මරන්න කෙනෙක්ට හිතෙන්නේ නැහැ නේ.
අපි කවුරු කවුරුත් වරදක් කරනවා නම් හිතන්න දෙයක් අනිවාර්යෙන්ම තියෙනවා. ඒ, ඒ වරදට දඬුවම අපේ පසු පස එන බව. හිතන්න අපි ලංකාවෙදි වරදක් කරලා පිට රට පැන්නා කියලා (හරියට සක්විති වගේ...) එහෙමත් නැත්නම් තියෙන තරමක් සල්ලාලකම් කරලා පාරේ හිඟන්නෙක්ට සල්ලි දුන්නාය කියලා. එහෙමත් නැත්නම් කවුරුත් නැති කැලේකට ගිහිල්ලා ගල් ගුහාවක හැංගිලා ඉන්නවාය කියලා. එහෙමත් නැත්නම් හිතමු වෙස් වලාගෙන කොහේ හරි හැංගිලා ඉන්නවාය කියලා. වරදක් කරා නම් නීතියෙන් ඒ කෙනා බේරුණත්, ලෝක සාධාරණ නීතියෙන් ඒ කෙනාට කිසිම ගැලවීමක් නෑ.
මේ බව දේශණා කරලා තියෙන්නේ බුදු හාමුදුරුවන් ම තමයි. අකුසල රැස් කරාම ගවයගේ පස්සෙන් ගවයාට වදයක් වෙන කරත්ත රෝදය කැරකි කැරකී එනවා වගේම කරපු අකුසල කර්ම වලට වන්දි ගෙවන්න ඔයාල හැමෝම සූදානම් ද? හිතට එන හැම ආසාවම ඉශ්ට කර ගන්න ගිහින් අන්තිමට අමාරුවේ වැටිලා මිනිසත් බවත් නැති කර ගන්න ආසාවෙන් ඉන්නවා නම් ඉතින් ඇති තරම් වැරදි කරන්න.
එතකොට කවද හරි දවසදි, "ආ.. උඹ බේරෙන්න හිතුවද? මෙහෙ වරෙන් එළියට... උඹට අද ගැලවීමක් නෑ" කියලා, කියත් වලින් ඇඟ පසාරු වෙද්දී දිව්‍ය සැප ලබන්න සිද්ධ වේවි.
දැන් ඔයාල බලනවා ඇති මොකද්ද බොලේ මේ කියන ඇත්ත කියලා. ඔව් ලෝකෙටම සාධාරණ ඇත්තවල් බොහෝමයක් තියෙනවා. ඒවා ලෝකෙටම විතරක් නෙවෙයි මුළු විශ්වයටමත් අදාළ වෙන කවදාවත් වෙනස් නොවෙන ඇත්තවල්. කෙටියෙන්ම කියනවා නම් මේවා බුදු හාමුදුරුවන්ගේ දේශණා. කවුරුත් දන්නේ නැති නම්, දැන ගත යුතු දේවල් බොහෝමයක් දේශණා කරලා තියෙන ශාස්තෲන් වහන්සේ කෙනෙක් තමා බුදු රජාණන් වහන්සේ කියන්නේ. එවන් උතුමන්ගේ මුවින් පිට වුණු හැම වචනයක්ම ඇත්ත වගේම සර්ව සාධාරණයි. කිසිම කෙනෙක්ට ඒ වචන වල බොරුවක් හෝ සැඟවුණු අර්ථයක් හොයන්නවත්, ඒකට අභියෝග කරන්නවත් බැහැ. මොකද දන්නවද? සාරාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයක්ම උන්වහන්සේ පෙරුම් පිරූ බෝධිසත්ව භවයන්ගේදී කිසිම මොහොතක බොරුවක් කියා නොමැති වීම. එපමණ කාලයක් පුරුදු පුහුණු කරපු කටකින් ගෞථම බුද්ධ ශාසනයේදී විතරක් බොරු කීවාය කියලා කාටද කියන්න පුළුවන්?
මේ කියන්න යන්නේ ඒ වගේම ඇත්තක්. හැබැයි කාටත් පොදුයි. කෙනෙක් වරදක් කරාම හිතනවා නම් පිං කරලා ඒ වරද වහ ගන්න පුළුවන්ය කියලා ඒක කිසිසේත්ම සාධාරණ මතයක් නෙවෙයි. ඔව්... සමහර අවස්ථාවන් තියෙනවා එහෙම කරපු පව් කැපිලා යන අවස්ථාවන්. ඒත් එහෙම ලේසියෙන් ඒවා මැකිලා ගිහින් අහෝසි කර්ම වෙන්නේ නම් නෑ.
හිතන්න කෙනෙක් කූඹියෙක් මැරුවාය කියලා. ඒ කෙනා ආසාවට හරි පරීක්ෂා කරන්න හරි කියලා ඒ සතාව මැරුවත් චේතනාව මැරීම මිසක් වෙන දෙයක් නෙවෙයි නේ. ඒ වගේමයි අලියෙක් මැරුවත් එහෙම්මමයි. සිද්ධ වෙන අකුසල ප්‍රමාණය සත්වයා මරණයට පත් කරන්න දරන උත්සාහයේ තරමටත්, සතාගේ ප්‍රමාණයත්, සිතේ ඇති ද්වේශයත් අනුව වැඩි අඩු වෙනවා. මොකද අලියෙක් ආසවට මරන්න කෙනෙක්ට හිතෙන්නේ නැහැ නේ.
අපි කවුරු කවුරුත් වරදක් කරනවා නම් හිතන්න දෙයක් අනිවාර්යෙන්ම තියෙනවා. ඒ, ඒ වරදට දඬුවම අපේ පසු පස එන බව. හිතන්න අපි ලංකාවෙදි වරදක් කරලා පිට රට පැන්නා කියලා (හරියට සක්විති වගේ...) එහෙමත් නැත්නම් තියෙන තරමක් සල්ලාලකම් කරලා පාරේ හිඟන්නෙක්ට සල්ලි දුන්නාය කියලා. එහෙමත් නැත්නම් කවුරුත් නැති කැලේකට ගිහිල්ලා ගල් ගුහාවක හැංගිලා ඉන්නවාය කියලා. එහෙමත් නැත්නම් හිතමු වෙස් වලාගෙන කොහේ හරි හැංගිලා ඉන්නවාය කියලා. වරදක් කරා නම් නීතියෙන් ඒ කෙනා බේරුණත්, ලෝක සාධාරණ නීතියෙන් ඒ කෙනාට කිසිම ගැලවීමක් නෑ.
මේ බව දේශණා කරලා තියෙන්නේ බුදු හාමුදුරුවන් ම තමයි. අකුසල රැස් කරාම ගවයගේ පස්සෙන් ගවයාට වදයක් වෙන කරත්ත රෝදය කැරකි කැරකී එනවා වගේම කරපු අකුසල කර්ම වලට වන්දි ගෙවන්න ඔයාල හැමෝම සූදානම් ද? හිතට එන හැම ආසාවම ඉශ්ට කර ගන්න ගිහින් අන්තිමට අමාරුවේ වැටිලා මිනිසත් බවත් නැති කර ගන්න ආසාවෙන් ඉන්නවා නම් ඉතින් ඇති තරම් වැරදි කරන්න.
එතකොට කවද හරි දවසදි, "ආ.. උඹ බේරෙන්න හිතුවද? මෙහෙ වරෙන් එළියට... උඹට අද ගැලවීමක් නෑ" කියලා, කියත් වලින් ඇඟ පසාරු වෙද්දී දිව්‍ය සැප ලබන්න සිද්ධ වේවි.
